We worden voorbereid op een periode van gebrek en verarming. De Europese overheden kondigen aan te gaan bezuinigen. De reden waarom is volgens hen duidelijk, samengevat in virus en oorlog. Het lijkt waar te zijn, maar is het ook waar?
Ze zijn het helemaal met elkaar eens, de ministers van financiën en de directeur van de Europese Centrale Bank. Om de gevolgen van de gebeurtenissen in de afgelopen twee jaren economisch op te vangen, is er voor honderden miljarden uitgegeven door de EU landen. Het prille herstel is teniet gedaan door de invasie van Rusland in de Oekraïne. Dit laatste heeft de hele zaak in de war geschopt. Energieschaarste, stijgende prijzen, en dreigende tekorten in meerdere economische sectoren. De stijgende energieprijzen zijn enigszins gecompenseerd door accijnzen en btw te verlagen, maar dat moet worden gestopt. De EU landen moeten gaan bezuinigen en daarom valt er verder weinig te verwachten vanuit de overheid. We gaan een periode tegemoet van verarming en niet van verwarming, want energie gaat heel duur worden, als het al beschikbaar is. Tegelijkertijd moet er ruimte zijn om te investeren in de klimaatdoelstellingen en in de energietransitie.
Dit is het verhaal dat ons via de media wordt voorgehouden. Vrijwel zeker dat de uitkomst van het te voeren beleid ook tot geldschaarste leidt. Geldschaarste betekent depressie. En depressie betekent werkloosheid, faillissementen en armoede op grote schaal. Er lijkt geen speld tussen de redenering van de ministers te krijgen. Toch is er sprake van ernstige misleiding. Het begon met de kredietcrisis in 2008. Toen bleek de zwakte van de banken en van het huidige financiële stelsel. Door steun met ons belastinggeld zijn de banken opgelapt, maar ook niet meer dan dat. Banken waren niet langer de financiers van in het bijzonder het midden- en kleinbedrijf. De Federal Reserve en daarna de Europese Centrale Bank spanden het paard achter de wagen door op grote schaal slechte leningen van de banken op te kopen. De voorgewende bedoeling was dat daardoor banken weer in staat waren om leningen te verstrekken, om op die manier de economie een boost te geven. Het tegendeel gebeurde echter. Banken gingen vissen in dezelfde vijver als waarin de giga investeerders zoals Blackrock en Vanguard vissen. De liquiditeitsverruiming werd niet gebruikt voor de financiering van het mkb, maar voor het investeren in de financiële sector, in het bijzonder door grote beleggers te voorzien van goedkoop geleend geld. In de jaren na 2010 is de geldhoeveelheid daardoor wereldwijd enorm gegroeid. Dit geld in dollars, euro’s, yuans, yen en pond sterling is vooral geïnvesteerd in vastgoed en in grote technologische projecten. Enorme rendementen op papier waren daarvan het gevolg. Op papier, want er ontstonden gigantische zeepbellen. Een sprekend voorbeeld hiervan is Evergrande in China. Evergrande heeft giga investeringen gedaan in vastgoed, met kapitaal van binnen en buiten China. Om succesvol te kunnen investeren moeten er echter kopers zijn of huurders bij bedrijfsonroerend goed. Evergrande wordt nu geconfronteerd met enorme verliezen, die vooralsnog gecamoufleerd worden. Als de verliezen echter vroeg of laat moeten worden genomen dan krijgen we een domino-effect dat wereldwijd door rolt. Verliezen, die het gevolg zijn van het doorprikken van de zeepbellen overal in de wereld ook in Nederland. Die verliezen leiden tot de neergang van de wereldeconomie, of beter dat het faillissement dat twaalf jaar geleden er al was, manifest gaat worden.
De ministers van financiën en de directeur van de ECB doen aan symptoombestrijding. Het gevolg ervan is dat het proces van neergang slechts wordt versneld. Het faillissement van het financiële stelsel en daardoor van de wereldeconomie is het gevolg van de kernzwakte ervan. Die is, dat het eigenbelang, de ongelimiteerde bezitsdrang en het streven naar macht door geld ruimschoots zijn gefaciliteerd. Ruim baan gegeven door een fout belastingstelsel, door geld met geld verdienen, door aandeelhouders en multinationale ondernemingen te vrijwaren van het betalen van een normale belasting. Een enorme vermogensongelijkheid is hiervan het gevolg. Een klein deel van de wereldbevolking beschikt over ongelimiteerde hoeveelheden geld en bezit, een iets groter deel krijgt wat toegeschoven als ze doen wat de superrijken willen en het hele grote deel van de wereld bezit weinig tot niets of minder dan niets. Het navrante hiervan is echter dat hoe meer het geld wordt geconcentreerd bij enkelen, hoe slechter de economie draait. Door niet te investeren in bijvoorbeeld goed onderwijs, door niet te investeren in inventieve en ondernemende mensen en in de toekomst voor onze kinderen, bijten te superrijken in hun eigen staart. Tot het punt waarop de mensheid compleet is uitgewoond. En dat punt is nu dichtbij.
Het gaat er niet om schuldigen aan te wijzen. Het financiële stelsel dat wij hebben is een weerspiegeling van de staat van ons huidige bewustzijn. Als we verandering willen, dan moet deze beginnen bij onszelf. Wees de verandering die je wilt zien in de wereld. Dit stelsel gaat ten onder. Het zal ongetwijfeld leiden tot chaos. Wat komt er na de chaos? Wordt dat een nieuwe orde, geleid door enkelen en wordt de mensheid gedwongen om in het gelid te marcheren? Dat is de oplossing die lieden zoals Gates en Schwab in gedachte hebben. Of gaat een deel van de mensheid manifesteren dat zij een menswaardige samenleving willen, gebaseerd op vrijheid en vrijwillige samenwerking, zonder hiërarchie? Het is niet de vraag of we nog een keuze hebben, want die is er altijd. De vraag waarom het draait is, of er voldoende mensen over de hele wereld gaan opstaan in hun eigen kracht. De machtigen die menen de wereld te kunnen resetten volgens hun idee zijn in aantal zo gering, dat een paar miljoen mensen over de hele wereld de plannen van de enkelen volkomen kunnen doorkruisen. Het kan, zelfs nu nog!
© Ad Broere, econoom en socioloog
