Als het gaat om financiële zaken dan haken veel mensen al snel af omdat het onderwerp te ingewikkeld wordt gevonden en ook omdat de experts die uitleg geven vaak niet uitblinken in eenvoud en helderheid met hun uitleg. Omdat ook menig financieel specialist zelf niet begrijpt waar hij of zij het over heeft, hult men zich in een jargon dat dermate ingewikkeld lijkt dat daardoor een muur wordt gebouwd rondom zaken die in de kern eenvoudig zijn.
Pensioenen is een onderwerp dat daarbij nog een extra dimensie heeft in de vorm van actuariële berekeningen, diverse regelingen, afspraken, voorschriften et cetera. Wie zich daarin begeeft raakt verstrikt in een ondoordringbaar oerwoud, want al snel wordt men afgestraft met: ‘zo zit het niet, u begrijpt er niets van.’ Het gevolg hiervan is dat er in de politiek de meest groteske beweringen over pensioenen worden gedaan, zonder dat algemeen opvalt hoe onzinnig ze zijn.
Er zijn mensen die wijzen op misstanden rond pensioenen, zoals drs. Hennie Kemner, die de gelegaliseerde diefstal van vele miljarden guldens uit de ‘ABP kas’ aantoonde in een van zijn laatste publicaties. Ze worden niet gehoord, omdat hun verhaal niet wordt begrepen, waardoor het niet moeilijk is om mensen die er vragen over hebben op het verkeerde been te zetten. Bovendien zijn jongeren niet zo bezig met hun pensioen en worden ouderen vaak weggezet als ‘zeurende rijke oudjes’ die het goed hebben en ‘niet teveel moeten willen want de jongeren willen ook met pensioen, dus moeten ze de pot niet leegmaken’.
De werkelijkheid is dat de pensioenen die worden uitgekeerd door de meeste pensioenfondsen al heel veel jaren niet zijn verhoogd. De reden die hiervoor wordt opgegeven is dat er onvoldoende in de pot zit om aan de toekomstige verplichtingen te kunnen voldoen en dat er al helemaal geen verhogingen worden doorgevoerd. Daarbij wordt er gewezen op de lage rente. Ik heb in ‘Geld in de Bijrol’ een analyse gemaakt van de rekenrente die pensioenfondsen verplicht moeten toepassen, hoe deze de aanvullende pensioenen van de gepensioneerden kortwiekt door op papier indexatie (verhoging om in de pas te blijven met de inflatie) onmogelijk te maken. Ook de toekomstig gepensioneerden zullen worden teleurgesteld, omdat de premies die worden afgedragen niet in overeenstemming zijn met de lage rekenrente. Het is een schimmig spel, waarbij politieke- en ondernemersbelangen samengaan en De Nederlandse Bank als toezichthouder een sturende rol speelt.
Jan van Walsem was bestuurder van het schilderspensioenfonds. In een interview uit 2015 was deze man zeldzaam open over hoe hij werd behandeld door De Nederlandse Bank (DNB). Hem werd door de afdeling handhaving van DNB (!) te verstaan gegeven dat hij zelf ontslag moest nemen als bestuurder van het fonds. Als hij netjes meewerkte dan zou het geen verdere gevolgen voor hem hebben bij zijn toekomstige loopbaan. Als hij niet meewerkte dan zou dat voor hem nadelige gevolgen hebben. Chantage en dwang dus. Waarom deed DNB dit? Omdat van Walsem de orders niet opvolgde. Welke orders? Dat het schilderspensioenfonds stevig moest beleggen in langjarige (10 jaar of langer) staatsobligaties. Daar wilde van Walsem niet aan meewerken. Waarom niet? Zonder te technisch te worden, dit type beleggingen zou hoogstwaarschijnlijk tot flinke verliezen in de toekomst leiden en de rente was dermate laag dat het een blok aan het been van elk pensioenfonds zou zijn. Waarom zou DNB dit eisen? Omdat de staatsschuld gefinancierd moet worden en omdat er weinig partijen in de markt zijn die geïnteresseerd zijn in leningen met een looptijd van 10 jaar en een rente van nul of zelfs een negatieve rente. Om toch die staatsleningen van Nederland, Duitsland, Frankrijk, Spanje et cetera gefinancierd te krijgen, oefent DNB dus druk uit op de pensioenfondsen. Het gevolg hiervan is dat er in de toekomst hoogstwaarschijnlijk behoorlijke verliezen worden gemaakt op deze obligatieleningen, zeker als de rente weer gaat stijgen. Dus in het nadeel van de huidige en de toekomstige gepensioneerden. Misschien wel het meest stuitende in dit verband is dat DNB het pensioengeld van zijn eigen medewerkers laat beleggen via Blackrock.
Een citaat uit ‘Het Euro Evangelie II’: “Zijn wij te cynisch of zij te naïef? Na een tv programma vroeg ik – Jort Kelder – aan Jesse Klaver eens hoe hij een tegenvaller van 200 miljard door de eurocrisis wilde betalen. De schrijver van een traktaat tegen het “economisme” wist kordaat raad : Desnoods moet dat maar uit de pensioenreserves.”
Dit schetst de gedachte die in Den Haag en Brussel leeft met betrekking tot de pensioenreserves. Men meent hierover te kunnen beschikken naar goeddunken, terwijl de pensioenreserves van de pensioengerechtigden zijn en van niemand anders. Tevens verklaart het waarom de belegde reserve ‘collectief’ is en geheel is losgekoppeld van het recht dat een individuele pensioengerechtigde heeft op zijn of haar deel van die belegde reserve.
Je zou kunnen zeggen dat het een schandaal is, dat DNB chantage toepast en zich dictatoriaal opstelt. Als er maar weinigen zijn die in de gaten hebben wat er gebeurt, dan gaat het gewoon door. In een aan het interview met Jan van Walsem gekoppeld tweede interview met Pieter Lakeman, ook uit 2015, zegt Lakeman: ‘dat de witteboorden worden beschermd door een cordon van juristen, actuarissen, onder druk gezette bestuurders et cetera waardoor ze vrijuit gaan voor hun crimineel gedrag.’
Het is door dit alles wel duidelijk waarom er geen opening van zaken wordt gegeven van de kant van DNB en de pensioenfondsen. Pensioenfondsbestuurders moeten meebewegen op straffe van aan de kant gezet te worden. Een klein onderzoek van mij bij ABP en Zorg& Welzijn, de twee grootste pensioenfondsen, in de jaarrekeningen van 2017, maakte duidelijk dat er inderdaad meer wordt belegd door deze fondsen in langjarige obligatieleningen dan logisch zou zijn bij de huidige lage rente. Waarmee ze lippendienst bewijzen aan DNB, dat op zijn beurt waarschijnlijk weer handelt in opdracht van Brussel.
Hennie Kemner eindigt zijn rapport als volgt: “Met zulke belangenbehartigers als vrienden heb je geen vijanden meer nodig.” Echt we zouden beter af zijn in een wereld zonder geld met geld verdienen. Het trekt vooral verkeerde krachten en foute bedoelingen aan.
Wie door deze confronterende feiten zich mocht afvragen hoe het pensioenenprobleem zou kunnen worden opgelost, adviseer ik ‘Geld in de Bijrol’ te lezen.
Ad Broere, econoom
met dank aan dhr. Van Haaren voor zijn informatie
