In deze tijd van het jaar toont de natuur zich van zijn mooiste kant. Ik word altijd getroffen door de machtige rode beuk, die met zijn roodbruine bladerkroon en grote gestalte een universum in zichzelf lijkt te zijn. Zie de uitgelichte afbeelding, bron Bomenstichting.nl.
Met zijn bladeren neemt de beuk de energie van de zon en de lucht in zich op en met zijn diepe wortels zuigt de boom water en voedingsstoffen op uit de aarde. Schijnbaar leeft de boom een solitair bestaan en is alles wat de beuk naar zich toe trekt voor de eigen groei en instandhouding. Dit is inderdaad schijn, want in werkelijkheid maakt de boom deel uit van een ondergronds netwerk. De rode beuk op de afbeelding is zelfs de ‘hub-boom’ voor de omgeving.
Foto: Bomenstichting.nl
Via de ondergrondse schimmeldraden (mycelium) en via het wortelstelsel (rhiza) deelt de rode beuk voedingsstoffen en helpt deze bomen en struiken in de omgeving als dat nodig is. Via het mycelium wisselen bomen, planten en struiken ook informatie uit door middel van chemische signalen, waardoor bijvoorbeeld bomen in noodsignalen kunnen uitzenden. Bomen zorgen dus niet uitsluitend voor zichzelf. Er is een ondergronds netwerk waardoor zij hun overvloed kunnen delen. Het is geen liefdadigheid van bomen naar andere organismes, het gaat uiteindelijk primair om instandhouding. Maar wel vanuit het ‘bewustzijn’ dat samenwerking en delen daarvoor nodig is.
Alle organismes nemen daarbij wat ze nodig hebben en niet meer dan dat. Wij mensen kunnen ons hieraan spiegelen en afscheid nemen van een uitwisselingssysteem waarin zich ophoping op de ene plek en tekorten op de andere voordoen. Een systeem dat gedomineerd wordt door gestolde energie in de vorm van geld en dat wordt vastgehouden uit angst voor tekorten. Het bewustzijn dat ook mensen met elkaar en met de natuur zijn verbonden kan maken dat wij onze energieuitwisseling ook gaan baseren op behoefte en delen en niet op hebzucht en eigen belang.
Ik heb een artikel vertaald dat op betterplaceforests.com staat. Hierin wordt meer uitgelegd over mycelium en mycorrhiza-netwerken.
Er is genoeg voor ieders behoefte en niet voor ieders hebzucht (Mahatma Gandhi)
Paddenstoelen in het bos
De natuurlijke wereld zit vol wonderen. Wandelend door het bos, zijn veel van deze wonderen in het zicht, maar een van de meest fascinerende geheimen van het bos is uit het zicht, onder onze voeten. Onder de grond verbinden uitgebreide en ingewikkelde netwerken van schimmelorganismen het bos. Het mycelium en de mycorrhiza-netwerken brengen water, voedingsstoffen en informatie over tussen de bomen. Deze netwerken zijn een belangrijk onderdeel van het bosecosysteem en helpen onze bossen gedijen.
Wat zijn mycelium en mycorrhiza-netwerken?
Het deel van een schimmel dat wij kennen – de paddenstoel – vormt slechts een klein deel van het organisme. Het grootste deel bestaat onder de grond in de vorm van mycelium. Het mycelium bestaat uit kleine draden die zich in boomwortels boren en uitgroeien tot grote netwerken. Deze netwerken worden mycorrhiza-netwerken genoemd, van de Griekse woorden voor schimmel (myco) en wortel (rhiza).
Via deze netwerken wisselen de bomen in het bos water en waardevolle voedingsstoffen met elkaar uit. Ze hebben een symbiotische relatie met de schimmels, die wat koolstof en suikers vasthouden voor hun eigen groei. Er is zelfs onderzoek dat suggereert dat bomen met elkaar kunnen communiceren via deze mycorrhiza-netwerken.
Hoe functioneren mycorrhiza-netwerken?
Studies hebben aangetoond dat dichtbij elkaar levende bomen water en voedingsstoffen aan elkaar doorgeven via mycorrhiza-netwerken. De oudere, meer gevestigde bomen in het netwerk worden “hub bomen” of “moeder bomen” genoemd. Hun wortels gaan dieper de grond in, waardoor ze toegang hebben tot nog meer hulpbronnen om aan andere bomen door te geven. Onderzoek toont ook aan dat bomen met elkaar “praten” door chemische signalen te sturen via mycorrhiza-netwerken. Ze kunnen noodsignalen uitzenden en detecteren, en middelen sturen naar bomen in nood.
Hoe komen deze mycelium en mycorrhiza-netwerken het bos ten goede?
Mycelium en de mycorrhiza-netwerken die ze creëren zijn essentieel voor een gezond bos. Lees meer over hun voordelen
Ze zijn goed voor de gezondheid van bomen
Vroeger werd aangenomen dat bomen al hun voedsel via fotosynthese aanmaken. Onderzoek naar de mycorrhiza- netwerken heeft echter een bosbreed web aan het licht gebracht waardoor bomen water, koolstof, suiker en andere waardevolle voedingsstoffen doorgeven en ontvangen. Als een boom extra hulpbronnen heeft die hij niet nodig heeft, worden deze opgenomen door het mycelium bij zijn wortels. Een boom in slechte gezondheid kan dan via het myceliumnetwerk toegang krijgen tot die overtollige voedingsstoffen.
Ze bevorderen de groei van nieuwe bomen
Het delen van middelen kan bijzonder gunstig zijn voor jonge bomen. Jonge bomen in de onderlaag hebben beperkte toegang tot zonlicht, een essentieel onderdeel van de fotosynthese. Bij gebrek aan voldoende licht stellen mycorrhiza-netwerken jonge bomen in staat voedsel te ontvangen van gevestigde bomen met veel toegang tot zonlicht.
Ze helpen bomen te beschermen tegen bedreigingen
Chemische signalen die bomen via het mycelium uitzenden helpen beschermen tegen bedreigingen. Als een boom wordt aangevallen door een invasieve soort, plaag of ziekte kan hij noodsignalen en informatie uitzenden. Zo kunnen bomen in het geval van insectenplagen bijvoorbeeld chemische stoffen produceren die schadelijk zijn voor de insecten, of verbindingen die hun natuurlijke vijanden aantrekken.
Ze spelen een belangrijke rol bij de verwerking van koolstof
De bodem is een natuurlijke koolstofput, vergelijkbaar met planten en oceanen. Mycorrhiza-netwerken verwerken koolstof die door bomen wordt aangevoerd. Ze vangen grote hoeveelheden koolstof op en houden die vast in de bodem. Dit bindt meer koolstof uit de atmosfeer.
Waarom moeten mycorrhiza- netwerken worden beschermd?
Het is duidelijk hoe fundamenteel mycorrhiza-netwerken zijn voor de gezondheid van bossen. Helaas vormen veranderingen in de omgeving, grotendeels gedreven door de mens, een bedreiging voor hun bestaan. Ontbossing en chemische bestrijdingsmiddelen kunnen mycorrhiza-netwerken ernstig beschadigen en verstoren. Dit heeft een domino-effect op alle bomen en dieren in de omgeving. En natuurlijk belemmert het het vermogen van de netwerken om koolstof te absorberen. Dit is een reden waarom het zo belangrijk is om onze bossen te verzorgen en te beschermen.
Neem de volgende keer dat je in het bos bent een moment om na te denken over het verbazingwekkende mycelium netwerk onder je voeten. Te midden van de rust en stilte is de bosbodem een bron van activiteit, die hard werkt om van het bos de prachtige plek te maken die het is. Haal adem en waardeer dit natuurwonder dat onze bossen al duizenden jaren in stand houdt en ze ook in de komende jaren zal helpen gedijen.