Ja maar, je kunt het ene land niet met het andere vergelijken. Er zijn verschillen in bevolkingsdichtheid, demografisch, bevolkingsgroepen et cetera. Er is het een en ander op deze kritiek af te dingen, maar met de rapportages van Euromomo wordt de critici de wind uit de zeilen genomen. Euromomo vergelijkt de deelnemende landen op basis van de afwijking van de gemiddelde sterfte in het land zelf en voor specifieke periodes.
EuroMOMO is een Europese activiteit voor het monitoren van sterfte, met als doel het opsporen en meten van oversterfte als gevolg van seizoensgriep, pandemieën en andere bedreigingen voor de volksgezondheid. Wekelijks worden officiële nationale sterftecijfers verstrekt door de 24 Europese landen van het EuroMOMO-samenwerkingsnetwerk, ondersteund door het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), en gehost door Statens Serum Institut, Denemarken.
EuroMomo publiceert een wekelijks bulletin waarin z-scores per land staan weergegeven. Z-scores kan het eenvoudigst worden uitgelegd als de afwijking van de gemiddelde sterfte voor het betreffende land in een bepaalde week. Bij oversterfte zit de lijn boven het gemiddelde, bij ondersterfte onder het gemiddelde. De afwijking kan oplopen van matig tot extreem hoog.
Hieronder volgt de z-score van een aantal landen vanaf 2018 tot en met week 22 in 2020:
België heeft tussen week 11 en week 22 in 2020 een hoge tot extreme oversterfte gehad, het land had een volledige lockdown. Ik heb Oostenrijk ernaast geplaatst. Minder oversterfte dan in het griepseizoen 2017-2018.
Italië was volledig in lockdown en ondanks de alarmerende berichten uit Noord-Italië blijkt de oversterfte hoog, maar niet extreem hoog te zijn geweest en is er in week 22 sprake van ondersterfte.
Nederland heeft een intelligente lockdown gehanteerd. De oversterfte was maximaal iets hoger dan Italië en minder hoog dan in België.
Spanje had een volledige lockdown en worstelde met een extreme oversterfte, die eerst terugliep tot het gemiddelde en in week 22 iets is toegenomen.
Engeland heeft later dan andere landen een volledige lockdown toegepast, had evenals Spanje een extreme oversterfte die in week 22 was teruggelopen tot een lichte oversterfte.
Zweden heeft geen lockdown toegepast. Het land had maximaal een matige oversterfte, die in week 22 is teruggelopen tot een lichte oversterfte. Zweden heeft in vergelijking tot België, Spanje en Engeland minder oversterfte gehad.
De weergave van oversterfte maakt de invloed van een epidemie op de verschillende landen vergelijkbaar. Het gaat immers uit van de afwijking van de gemiddelde sterfte voor een bepaald land en voor een bepaalde periode.
Het blijkt dat Spanje en Engeland een extreme oversterfte hebben gehad. Of die oversterfte uitsluitend moet worden toegeschreven aan Covid-19 is nog zeer de vraag. Uit een onderzoek van de Universiteit van Cambridge bleek bijvoorbeeld dat minstens een-derde van de oversterfte niet direct en ook niet indirect aan Covid-19 was gerelateerd.
Volledige lockdown, intelligente lockdown, geen lockdown, in de praktijk blijkt het weinig verschil te maken. Sterker, hoe strenger de lockdown, hoe meer sterfgevallen…
De kritiek op Zweden is blijkbaar niet terecht. Ook zijn de woorden van epidemioloog Anders Tegnell, verantwoordelijk voor het Zweedse Covid-19 beleid onjuist geïnterpreteerd door de internationale pers. Dit verklaarde Tegnell zelf: “It has spread in the news that I, and we at [the Public Health Agency] believe the strategy we used was wrong and should be changed in a drastic way. That is not at all the case. We still believe that the strategy is good, but there are always improvements, you can always make it better,” he clarified.
Ondanks dat Zweden zeker niet minder heeft gepresteerd dan andere Europese landen waar wel een volledige lockdown is geweest, heeft Tegnell ruiterlijk toegegeven dat het beleid naar ouderen toe veel beter had gekund en dat er onnodig veel sterfgevallen, toegeschreven aan Covid-19 zijn geweest onder ouderen in verpleegtehuizen. Nederland heeft echter precies hetzelfde gehad, ook een hoge oversterfte onder ouderen, zoals blijkt uit de onderstaande tabel:
Uit deze tabel blijkt dat er geen grote verschillen zijn tussen Zweden en Nederland. Voor jongeren beneden 60 is Covid-19 nauwelijks dodelijk, voor tussen 60 en 70 in geringe mate en boven de 70 in meerdere mate, maar dan nog overleven de meeste ouderen Covid-19.
Significant is ook het aantal sterfgevallen per 100.000 inwoners. In Zweden 45 per 100.000 en in Nederland 35, eveneens per 100.000. Dit lijken geen aantallen waarvoor een land op slot moet en waarvoor je blijvend ingrijpende maatregelen moet gaan aanbrengen in de samenleving. Vooral omdat Zweden bewijst dat de lockdown niet nodig was geweest. Dit werd eveneens erkend door de Engelse hoogleraar Neil Ferguson, die erkende dat de extreme lockdown maatregelen niet nodig waren geweest en dat hij ‘het grootste respect had voor Zweden.’
‘Nee tegen de anderhalve-meter samenleving’ is een actie die onze volledige ondersteuning verdient. De Nederlandse overheid en het RIVM van Jaap van Dissel voeren een oogkleppen beleid.
© Ad Broere
