Landen zoals Ierland gaan – door economische nood gedreven- ver in het geven van concessies aan multinationals om een beetje werkgelegenheid binnen te halen.
De Nederlandse fiscaal juristen zijn zeer bedreven in het bedenken van slimme constructies om belastingheffing te ontwijken in het land waar de winst feitelijk wordt gemaakt en die te laten vallen in Nederland, waar tax rulings (afspraken over de hoogte van de belastingheffing) worden gemaakt met de Belastingdienst, die de multinationals en de rijken ettelijke miljarden voordeel opleveren. De landen die in feite recht hebben op hun deel van de winst door belastingheffing hebben het nakijken. Is dat erg? Ja, want de bedrijven verwachten wel van de landen waarin ze zijn gevestigd dat de infrastructuur (wegen, vliegverbindingen, energievoorziening, bruggen etc. ) in orde zijn, maar betalen er niet voor.
De tax rulings hebben meer schade aangericht. Ze hebben voeding gegeven aan een volkomen verkeerde mentaliteit bij de multinationale bedrijven en bij de superrijken en die is, dat als je groot genoeg bent, er geen of nauwelijks belasting behoeft te worden betaald. Multinationals stellen zich daardoor arrogant op naar landen als het gaat om vestiging van een bedrijfsonderdeel in dat land. Zo heeft Apple bedongen bij de Ierse regering, dat er slechts 0,05% belasting behoeft te worden betaald op de winst van het bedrijf tegenover de vestiging van het Europese hoofdkantoor in Cork (Ierland) en werkgelegenheid voor 6.000 Ieren bij Apple. Hoeveel zal dat Apple kosten? Niet meer dan een fractie van wat er wordt bespaard aan belastingbetaling.
Apple boekte van oktober 2014 tot oktober 2015 de astronomische winst voor belastingen van $ 72,5 miljard. In de cijfers van Apple werd in 2015 een voorziening voor te betalen belasting van $ 19,1 miljard opgenomen (26,5% van de winst voor belasting). Van die voorziening – die jaar op jaar wordt vermeld in de jaarrekening van Apple- valt een groot deel vrij want de winsten die elders in de wereld – bijvoorbeeld in andere landen in Europa en in Azië worden gemaakt, worden ‘per expresbrief’ doorgesluisd naar Ierland, waar een belastingpercentage van slecht 0,05% geldt. Hierdoor heeft Apple in totaal zo’n $ 200 miljard onttrokken aan de schatkist van de landen waarin ze in werkelijkheid hun winst boeken. Deze $ 200 miljard komt vanzelfsprekend op het conto van de aandeelhouders.
De vijf grootste aandeelhouders in Apple zijn:
Vanguard Funds (het rijken beleggingsfonds bij uitstek): 329 miljoen aandelen
Carl Icahn (een grote activistische aandeelhouder): 52 miljoen aandelen
Tim Cook (ex CEO Apple) 1,17 miljoen aandelen
Arthur Levinson (voorzitter van de Raad van Commissarissen) 1,13 miljoen aandelen
Craig Federighi (directeur software ontwikkeling Apple) 439,000 aandelen
Apple heeft ongeveer 5,6 miljard aandelen uitgegeven. De Vanguard groep heeft daarvan 5,6% en Icahn iets minder dan 1%. Hoewel het aantal aandelen ten opzichte van het totaal laag is, hebben deze aandeelhouders toch een grote invloed achter de schermen, omdat ze in de aaandeelhoudersvergadering de belangrijkste stem hebben. Hetzelfde geldt ook, zij het in mindere mate voor Cook, Levinson en Federighi. De superrijken hebben het daarom achter de schermen voor het zeggen bij Apple, via Vanguard en rechtstreeks in de persoon van Carl Icahn. Zij staan aan de basis van de belastingontwijkende politiek van Apple. Alleen al van de winst in 2015 gaat er bijvoorbeeld $ 4 miljard naar de aandeelhouders van Vanguard. Denk daar eens aan als je de nieuwste Iphone koopt…
De Europese Commissie heeft echter zijn tanden laten zien door Apple een navordering van 13 miljard euro te presenteren vanwege te weinig afgedragen belasting. Dit bedrag zou in de Ierse schatkist moeten vloeien. Het zou een welkome aanvulling van het Ierse budget zijn, dat slechts 75 miljard euro bedraagt, even veel als de winst van Apple in het afgelopen boekjaar, dus. Er gaat nu een schok door de gelederen. Het vestigingsklimaat voor multinationals zou er negatief door worden beïnvloed, omdat er nu het risico ontstaan is, dat de winsten met een onbekend bedrag later worden afgeroomd en dat vinden de aandeelhouders niet leuk. De V.S. oefent bij monde van Obama kritiek uit op de EU vanwege deze naheffing, waarschijnlijk ingegeven door de eerdergenoemde grote activistische aandeelhouders. De tax rulers onder andere in Nederland maken zich grote zorgen, omdat er geen gegarandeerde afspraken meer kunnen worden gemaakt. Kortom de Europese Commissie heeft de deksel van de beerput gehaald. Niet dat het zo’n vaart zal lopen met die 13 miljard euro, want Apple heeft nog meerdere beroepsmogelijkheden en voordat Ierland eventueel de beschikking krijgt over dit bedrag zijn er minstens zes jaar verstreken.
Desondanks is dit een significante gebeurtenis. Voor het eerst staat de EU op voor het midden en kleinbedrijf (MKB) binnen Europa en voor een redelijke bijdrage van de multinationals aan de schatkist van de landen bij wie ze te gast zijn. Door de tax rulings is er sprake van oneerlijke concurrentie tussen multinationale ondernemingen en het MKB. Multinationals hebben al een voorsprong door hun schaalgrootte en spreiding van activiteiten. Door het MKB wel het volle pond aan belasting te laten betalen en de multinationals nauwelijks, is het vrijwel onmogelijk om te kunnen concurreren. Dat doet het MKB ook niet. De enige manier waarop ze kunnen overleven is door hun diensten en producten aan de multinationals te leveren door zich toe te leggen op innovatie en specialisatie. Dit is echter aan de meeste MKB bedrijven niet voorbehouden, omdat ze geen product of dienst leveren waarin de multinationals geïnteresseerd zijn. Mogelijk heeft de Europese Commissie de maatregel genomen om de roep van MKB bedrijven te smoren om ook aan hen tax rulings toe te staan. Het politieke spel dat nu wordt opgevoerd is er wellicht op gericht om de geloofwaardigheid van de EU te vergroten. Het zou mij niet verbazen als de claim van € 13 miljard in stilte van tafel verdwijnt. De rijken zijn niet geamuseerd.
3 september 2016: De EU streeft naar het centraliseren van de belastingheffing. Dit betekent niet automatisch een einde aan de discriminatie in vennootschapsbelastingspercentages voor multinationals en mkb. Het valt eerder te verwachten dat multinationals binnen de hele EU lage tarieven worden geboden. Burgers en het Europese MKB moeten het tekort in de Europese schatkist aanvullen en de belastingen gaan voor hen eerder omhoog dan naar beneden.
Ierland heeft protest aangetekend tegen de claim die de EU op Apple heeft gelegd. Ze maken zich vooral bezorgd over de werkgelegenheid.
© Ad Broere
Ben je geïnteresseerd in informatieve artikelen zoals deze, gebaseerd op grondig onderzoek, objectief en professioneel geschreven? Steun dan ‘Coöperatie De Vrije Media U.A.’ met een donatie. Het rekeningnummer van ‘Coöperatie De Vrije Media U.A. is NL67TRIO0391208659
