een vernieuwende visie op mens, geld en waarde

Kunstmest en de grond in Nederland

Een paar jaar geleden schreef ik over de samenhang tussen de groei van de wereldbevolking en de toepassing van kunstmest. Als er geen kunstmest zou zijn geweest dan zou de wereldbevolking niet acht miljard, maar hooguit vijf miljard zijn geweest. Kunstmest is uit commerciële overwegingen toegepast. Door de grotere oogsten groeide de wereldbevolking en niet andersom, dat kunstmest nodig was om de toenmalige wereldbevolking te voeden.

Greenpeace mede-oprichter Dr. Patrick Moore: “Als we echt Netto Zero zouden bereiken, zou minstens 50% van de bevolking sterven van honger en ziekte.” “Minstens 50% van de bevolking is voor zijn bestaan afhankelijk van kunstmeststoffen op stikstofbasis. Er is een beweging om stikstof te verbieden en Nederland en Sri Lanka hebben maatregelen genomen. Het is dus echt een verkapte doodswens in de vermomming van de aarde te redden, die niet gered hoeft te worden.”

Stikstof komt vooral door kunstmest in de bodem. De bodem van Nederland is als gevolg hiervan ernstig aangetast en lijkt op woestijngrond. Dit wordt in Nederland genegeerd, omdat het vee de veroorzaker zou zijn. De keuze is volgens Moore tussen het behoud van de diversiteit in de natuur of honger en ziekte. Het lijkt mij zinvol dat de politici goed naar hem luisteren, want er is maar een logische keuze. Hoe jammer dat ook is voor de Jeneverbes.

En dan te bedenken dat kunstmest is voortgekomen uit vooral onwetendheid, maar ook hebzucht en winzucht en dat zonder die kunstmest de wereldbevolking veel minder explosief zou zijn gegroeid. Algemeen bekend is dat de voedingswaarde van met kunstmest gekweekt gewas in de afgelopen tachtig jaar sterk is achteruitgegaan.

Schimmels hebben belangrijke functies in de bodem. De kennis hierover is in ontwikkeling, maar duidelijk is wel dat zij door de vertering van plantenresten, organisch materiaal, voedingsstoffen doorgeven vanuit de bodem aan de wortels van de planten. Sommige schimmels leven heel nauw samen met de planten.

Het zijn micro-organismen omdat ze hele dunne draadjes maken. Maar het netwerk dat zij daarmee spannen kan onder de grond een lengte hebben van vele kilometers. Soms komen schimmels even boven de grond in de vorm van paddenstoelen, bijvoorbeeld een heksenkring.

Bij kunstmeststoffen op basis van stikstof, de grootste productgroep, begint het proces met het mengen van stikstof uit de lucht met waterstof uit aardgas bij hoge temperatuur en druk om ammoniak te creëren. Ongeveer 60% van het aardgas wordt gebruikt als grondstof, de rest wordt gebruikt om het syntheseproces aan te drijven.

De ammoniak wordt gebruikt om salpeterzuur te maken, waarmee het vervolgens wordt gemengd om nitraatmeststoffen zoals ammoniumnitraat (AN) te produceren. Ammoniak kan ook worden gemengd met vloeibaar kooldioxide om ureum te maken. Beide producten kunnen verder worden gemengd met water om UAN (ureum ammoniumnitraat) oplossing te vormen.

“De naoorlogse periode werd gekenmerkt door veel hogere productieniveaus als gevolg van de “Groene Revolutie” en nieuwe soorten zaaigoed met een verhoogd stikstofabsorberend vermogen, met name de hoogresponsieve maïs-, tarwe- en rijstvariëteiten. Dit ging gepaard met de ontwikkeling van een sterke nationale concurrentie, beschuldigingen van kartels en leveringsmonopolies en uiteindelijk nog een golf van fusies en overnames. De oorspronkelijke namen bestaan niet meer, behalve als holdingmaatschappijen of merknamen: Fisons en ICI agrochemicals maken deel uit van de huidige bedrijven Yara International en AstraZeneca.

Grote spelers op deze markt zijn nu onder andere het Russische kunstmestbedrijf Uralkali (genoteerd aan de London Stock Exchange), waarvan de voormalige meerderheidsaandeelhouder Dmitry Rybolovlev is, door Forbes gerangschikt als 60e in de lijst van rijkste mensen in 2008.” (Bron: Wikipedia)


Naast kunstmest op stikstofbasis, wordt geproduceerd op kalium- en op fosforbasis, maar zoals gezegd stikstof is de grootste productgroep.
Hoe de drie worden geproduceerd wordt hier uitgetekend.

Op zoek op internet naar de kwaliteit van de bodemgesteldheid in Nederland, vind ik wel artikelen, zoals in Trouw, februari 2023, waarin wordt vastgesteld dat: ‘De Nederlandse bodem is er slecht aan toe. Daar moet dan ook iets aan worden gedaan.’ Wat eraan moet worden gedaan, is dan dat boeren geen mest meer mogen uitrijden. Dit is het paard achter de wagen spannen. Door langdurige toepassing – sinds de jaren ’50 van de vorige eeuw – van kunstmest op stikstofbasis is het bodemleven (bacteriën en schimmels) verwoest. Kunstmest blijft volgens Moore nodig om voldoende te kunnen oogsten om de wereldbevolking te voeden. Misschien is dit waar, ik weet het niet. Met de huidige kennis van biochemie moet het mogelijk zijn om kunstmest te ontwikkelen die het bodemleven de kans geeft om te herstellen. Ook om niet langer via het grondwater het stikstofgehalte van de grond in natuurgebieden te verhogen waardoor niet-stikstof minnende planten, struiken en bomen worden aangetast. Voordat dit mogelijk is, zal eerst de wereld moeten zijn verlost van het geld-denken.

Ad Broere